Bebeklerde Dil Gelişimi

Bebekler doğumdan itibaren ebeveynleriyle iletişim kurmaya çalışırlar.  Bunun için ilk çaba ağlamaktır.  Size anlatmak istediklerini ağlayarak ifade etmeye çalışırlar.  Dokunma, kavrama, işaret etme gibi bazı sözel olmayan ifadeleri kullanarak çevresiyle iletişim kurar.

El sallayarak- işaret ederek veya uzanıp “istiyorum” diyerek “güle güle” demeye başlar.  Gerginlik, bazı çocukların yeterince dil geliştirmemesi nedeniyle sıklıkla gördüğümüz bir davranıştır.  Birçok anne de bu durumdan rahatsızlık duyar.  Çünkü çocuklarınız ne yaparsanız yapın saçlarını yoluyor, ağlıyor ya da kendilerini yere atıyorlar.

Yapılması gereken bu davranışa anlayışlı olmak ve çocuğun ne istediğini anlamaya çalışmaktır.  Dil gelişimi yeterli düzeye geldiğinde istek ve beklentilerini davranışlarıyla değil sözlü olarak ifade edebilecektir.

 Konuşmaya başlamadan önceki aşama çok önemlidir.  Dil taklit yoluyla öğrenilir, bu nedenle bebeğiniz doğduğu andan itibaren onunla her zaman zengin ve sıcak bir iletişim kurmaya çalışın.  Ne kadar çok kelime kullanılırsa ve ne kadar çok insanla etkileşim kurulursa (tek başına yaşamamak), konuşma o kadar çabuk başlar.

Adım adım konuşma aşaması ve öneriler

 Çocuğunuzun konuşabilmesi için işitmesinin sağlıklı olması gerekir.  Çocuğunuz dinleme (kendini yönlendirme) ve tepki vermeyi öğrenme yeteneğine sahip olmalıdır.

Adım #1: Bebekler göz teması kurduğunda ve tatlı tepkilerinize bir gülümsemeyle karşılık verdiğinde, sizi dinleyebildiklerini (doğrudan) gösterirler.  İleri yaşlarda çocuğunuz siz konuşurken size bakıyor ve söylediğinizi yapıyorsa/inat ediyorsa bu sizinle iletişim kurabildiğini gösterir.  Çocuğunuzun sizi taklit etmesi için size dönmesi (dinlemesi) gerekir.

Adım #2: Onunla gün içinde yaptığınız şeyler hakkında konuşun, ona her zaman adıyla hitap edin, size kendini ifade ederken bakmasına izin verin.  (Uzun süredir bu konuda sıkıntı yaşıyorsanız lütfen bir uzmana danışın.) Konuşurken gülümseyin ve ona dokunun.

Adım #3: Konuşurken yüzünüzü ona yakın tutun, bebekler 25-30 cm uzaktaki nesneleri net görebilirler.  Evde çalışıyor olsanız bile onu (bebek sandalyesini) yakınınızda tutun ve onunla konuşun.  Sana doğru çevir gördüklerini daha iyi öğrenmesi için size dokunmasına da izin verebilirsiniz.

Adım #4: Çocuğunuzun size dönmesi için sabırlı olmalısınız, bu yaşta dikkat süresi çok kısa, hemen tepki vermezlerse zorlamayın, sabırlı olun, hemen organize olamazlar, denemeye devam edin.

Adım #5: Dikkatini çekmek için kuklaları, oyuncak bebekleri vs. tutabilirsiniz.  Nesneleri kullanabilirsiniz.  Ses tonunuzu yükselterek veya azaltarak dikkatini çekebilirsiniz.

Adım #6: Yaptığınız bazı hareketlerin devamını tahmin etmesini sağlamalı, kucağınıza almak için kollarınızı kaldırdığında size dönmesini beklemeli, bunu yapması için ona fırsat vermelisiniz.  Aynı davranışlar için her zaman aynı kelimeleri kullandığınızdan emin olun.  Bu, bazı kelimeleri pekiştirmesine izin verecektir.

Adım #7: Her zaman doğru kelimeleri kullanın ve takma ad kullanmamaya dikkat edin.  (dışarı yerine “atta” gibi)

Adım #8: Çocuğunuzun size yönelttiği herhangi bir gürültüye mümkün olduğunca iyi yanıt vermeye çalışın, kayıtsız kalmayın.

Adım #9: Yanında olmadığınız zamanlarda yaşına uygun nesnelere ya da oyuncaklara dokunmasına izin verin ve bu nesnelere birlikte dokunurken isimlerini sürekli vurgulayın.

Adım #10: Sevdiği şeyleri belirleyin ve bunları kullanarak iletişimi geliştirmeye çalışın.  (Örneğin; müzik dinlemeyi seviyorsa top kelimesini müzikle çalışın, topu müzikle atın ve tutun)

Adım #11: Onunla iletişim kurarken, dikkatini dağıtan başka çevresel faktörler olmadığından emin olun, sessiz ve özel bir yerde olduğunuzdan emin olun.  Cevap vermesi için sabırlı olun, siz söyledikten sonra cevap vermesi için ona yeterince zaman verin.

Adım #12: Harfleri çıkarmaya başlarlarsa, bazı harfleri yanlış telaffuz edebilir veya bir kelimeyi yanlış telaffuz edebilirler.  Örneğin; “Su” veya “şu” derse, kızmayın ve su demeye devam edin, doğru kelimeyi zamanla bulacaktır.  Bazı ebeveynler bu tür kelimeleri sevimli bulabilir ve kullanmaya devam edebilir ki bu dikkat edilmesi gereken bir durumdur.

Adım #13: Birlikte aile albümünüzü veya saf hayvan resimlerini vs. ekleyebilirsiniz.  Ansiklopedilere bakın ve isimlerini tekrarlayın.  Ayrıca diğer günlerde de aynı çalışmaya devam edebilir, canınız sıkıldığında başka resimlere veya etkinliklere geçebilirsiniz.

Adım #14: Evin belli bir köşesini okuma köşesi olarak belirleyin, her akşam aynı saatte bu köşeye gidin, yaşa uygun resimli hikâyeler kaydedin ve birlikte okuyun, dikkat kısa sürer.  Bir süre seni dinlemeyeceğim, okumaya devam et yine sana gelecekler.  Dil gelişimleri belli bir aşamaya geldiğinde bu hikayeleri kendilerinin okuması için onları teşvik edin.  Bahsettiğiniz nesneyi doğrultun ve dokunmalarına izin verin.

Adım #15: Diğer insanlarla iletişim ortamları oluşturun ve onları sizinle konuşmaya teşvik edin.

Adım #16: Televizyonun dil gelişimi üzerinde büyük etkisi vardır.  Dil gelişimi henüz başlamamış veya tamamlanmamış çocuklar kesinlikle televizyon izlememelidir.  (Çok sevip sadece televizyon karşısında ya da sevdiği bir çizgi film karşısında yese bile, dikkat edin televizyon izlemesin.)

Adım #17: Her çocuğun gelişim hızının farklı olduğunu unutmayın.  Çocuğunuzu diğer çocuklarla kıyaslamayın, hazır olduklarında konuşmaya başlayacaklardır.  Yaşınıza bağlı olarak daha uzun süre dil gelişiminde herhangi bir ilerleme görmüyorsanız bir uzmana danışmanız önerilir.